Boşanma davalarında Maddi-Manevi Tazminat

Boşanma davalarında yasada aranan belirli şartlar mevcutsa, karşı taraftan maddi ve/veya manevi tazminat istenmesi mümkündür. Maddi ve Manevi tazminat taleplerinin hukuki dayanağı olan Türk Medeni Kanunu madde 174 hükmü şu şekildedir:

“MADDE 174.- Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.

Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.”

Bu maddeye göre, maddi tazminat istemi için gerekli şartlar ile manevi tazminat istemi için gerekli şartlar bazı farklılıklar içermektedir;

1. Maddi Tazminat talebi

Evlilik ile birlikte maddi ve manevi olarak ortak bir yaşam sürmeye başlayan eşlerin, boşanma neticesinde  bazı ekonomik menfaatleri boşanma sonucunda zarar görebilir. Boşanmada daha az kusurlu olan ya da kusursuz olan eş, diğer eşten, boşanma ile zarar gören mevcut ya da beklenen menfaatlerinin tazminini talep edebilir.

Maddi tazminat için aranan şartlar :

• Evlilik mahkemenin boşanma kararı ile sona ermiş olmalıdır.
• Maddi tazminat isteminde bulunulmuş olmalıdır.
• Maddi tazminat ödemeye mahkum edilecek taraf, boşanmaya neden olan olaylarda kusurlu olmalıdır.
• Maddi tazminat isteyen taraf, boşanmaya neden olan olaylarda ya kusursuz olmalı ya da diğer eşe oranla daha az kusurlu olmalıdır.
• Boşanma, maddi tazminat isteyen tarafın mevcut veya olası menfaatlerinde zarara yol açmış olmalıdır.
• Hükmolunan tazminat miktarı, tazminat ödemesine karar verilen tarafın ödeme gücüne (sosyal ve içtimai durum) uygun ve orantılı olmalıdır.

Maddi tazminat talebi ne zaman ve nasıl yapılır, zamanaşımı süresi nedir?

Boşanma davalarında maddi tazminat, boşanma davası ile birlikte veya boşanma davasının herhangi bir aşamasında istenebileceği gibi, boşanma kararı verilmesinden itibaren 1 yıl içerisinde ayrı bir maddi tazminat davası ile de talep edilebilir. 1 senenin dolmasıyla maddi tazminat davası açma hakkı zamanaşımına uğrar. (Bu zamanaşımı süresi boşanma kararının kesinleşme tarihinden itibaren başlar.)

Mevcut veya beklenen menfaat ne demektir?: 

Örneklerle açıklamak gerekirse; eşiyle “Ortak” olarak ticari işle uğraşan eşlerin boşanması halinde sona eren ortaklık, “ortak” statüsü sona eren eş açısından “mevcut menfaat kaybı”na neden olur. Aynı biçimde, eşinin sigortasından faydalanan kişi açısından, boşanma ile bu hal sona ereceğinden mevcut menfaat kaybı doğacaktır. Diğer eşin maddi desteğini yitirilmiş olması bile, Yargıtay nezdinde boşanma ile ortaya çıkan maddi menfaat kaybı olarak nitelendirilerek maddi tazminata gerekçe kabul edilebilmektedir. Diğer yandan, “beklenen menfaat” ten kasıt, evlilik birliği, boşanma olmaksızın devam edecek olsaydı, elde edilecek olan maddi yararlardır. Eşinin mirasından yararlanamama durumu, beklenen maddi menfaat kaybı olarak değerlendirilmektedir.

Maddi tazminat neye göre belirlenir, tazminat hesabı nasıl yapılır?

Maddi tazminat davalarında önemli olan hususlardan biri de tazminat miktarının belirlenmesidir. Talep edilen maddi tazminat tutarı sonradan artırılamaz. Bu nedenle dilekçede istenen meblağ, mahkemenin üst sınır olarak bağlı olduğu miktar olmakla beraber, boşanmadaki kusur oranları, evliliğin süresi, tarafların ekonomik durumları, özellikle tazminat ödemesine karar verilen tarafın ödeme gücü göz önünde bulundurularak maddi tazminat rakamı hakim tarafından belirlenir. Mahkeme maddi tazminatın, toptan ödenmesine karar verebileceği gibi, irat şeklinde de ödenmesine karar verebilir. Ancak bazı durumlarda, irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat hakkı ortadan kalkabilir. Bunlar;

• Eşlerden birinin ölmesi,
• Alacaklı eşin yeniden evlenmesi veya evlenmemesine rağmen evli hayatı sürdürmesi,
• Alacaklı eşin haysiyetsiz hayat sürmesi,
• Alacaklı eşin, maddi tazminat kararına gerekçe olan ekonomik ihtiyaç durumunun sona ermiş olması.

Bu durumlardan herhangi birinin varlığı halinde, irad şeklinde ödenen maddi tazminat yükümlülüğü ortadan kalkar. Bunlardan vefat dışında kendiliğinden tazminat ödeme yükümü kalkmayacağından, durumun mahkeme tarafından tespit edilerek bir karar oluşturulması gereklidir.

Faiz istenebilir mi?

Maddi tazminat talepli dilekçede faiz talep edilmiş ise, maddi tazminata karar verilmesi halinde, kararın kesinleşme tarihi itibariyle, hükmedilen bedel üzerinden faiz istenebilir.

2. Manevi Tazminat talebi

Boşanmaya neden olan olaylar ve evlilik birliğinin boşanma ile sonuçlanması kişilik haklarının zedelenmesine, kişinin duyduğu elem ve üzüntü ile toplumsal baskı gibi durumlar sonucunda psikolojik çöküntü yaşamasına sebep olmuşsa kişilik hakları zedelenen taraf, kusurlu olan karşı taraftan, ödeme gücüne uygun miktarda manevi tazminat talebinde bulunabilir.

Manevi tazminat için gerekli şartlar nelerdir?

• Mahkeme tarafından Boşanmaya karar verilmiş olmalıdır.
• Dilekçede Manevi tazminat talebi bulunmalıdır.
• Manevi tazminat istenen taraf, boşanmada kusurlu olmalıdır.
• Manevi tazminat isteyen taraf, boşanmaya neden olan olaylar yönünden kusursuz veya diğer eşe oranla daha az kusurlu olmalıdır.
• Manevi tazminat talep eden eşin, boşanmaya sebep olan olaylar nedeniyle kişilik hakları zedelenmiş olmalıdır.
• Kişilik haklarında oluşan zarar ile boşanma arasında uygun illiyet bağı (nedensellik bağı) bulunmalıdır.

Manevi tazminat davası açma zamanaşımı süresi ne kadardır ve nasıl talep edilir?

Manevi tazminat istemi, boşanma davası ile birlikte ya da boşanma davasının herhangi bir aşamasında ileri sürülebileceği gibi, boşanma kararı verilmesinden itibaren 1 yıl içerisinde ayrı bir dava açmak üzere de talep edilebilir. 1 seneden sonra dava açma hakkı zamanaşımına uğrar. (Süreler kararın kesinleşmesinden itibaren hesaplanır.)

Kişilik haklarının zedelenmesi ne anlama gelir?

Manevi tazminat talebinde bulunan tarafın, boşanma ve boşanmaya neden olan olaylar sonucunda kişilik haklarının zedelenmesi, manevi tazminatın en önemli şartlarından biridir. Hakim nezdinde manevi tazminat isteyen eşin, manevi çöküntü yaşadığı, derin elem ve üzüntü içinde olduğu hususunda bir kanaat oluşmuşsa, manevi tazminata karar verilir. Manevi tazminat miktarının tespiti ise tarafların tespit edilen ekonomik ve sosyal durumlarına, paranın alım gücüne, kişilik haklarına ve özellikle aile bütünlüğüne yapılan saldırının ağırlığına göre, talep edenin talebiyle bağlı kalmak koşuluyla yapılır. Mahkemece, talepten fazla manevi tazminata karar verilemez. Manevi tazminat, maddi tazminattan farklı olarak, yalnızca tek seferde ve toplu olarak ödenebilir. İrat şeklinde ödenmesi mümkün değildir. Miras yoluyla devredilemez.

Manevi tazminata faiz istenebilir mi?

Mahkeme tarafından manevi tazminata karar verilmesi halinde dilekçede faiz de talep edilmiş ise,  mahkeme kararının kesinleşme tarihi itibariyle, hükmedilen bedel üzerinden faiz istenebilir.

Yazıda katkısı bulunan avukatlar:
Av.Feyz Pazarbaşı
Av.Mehmet Sait Pazarbaşı
Av.Fatoş Berna Pazarbaşı Dilan

Boşanma davalarında Maddi-Manevi Tazminat konusunda uzman avukat ile iletişim talebinde bulunarak hukuki danışma için Randevu - Adres - Telefonlar bağlantısını ziyaret etmenizi tavsiye ederiz.
https://www.pazarbasi.av.tr/bosanma-davasinda-maddi-manevi-tazminat/
Bugün: 27-Apr-2024 18:31:09
Dünya saati: 27-04-24 15:31:09
Yazının yazıldığı tarih ve gün : 05/05/2017Cuma

Son arananlar:

• boşanma davasında maddi ve manevi tazminat kitap içeriği
• boşanmadan sonra eşin mirasından yararlanamayacak olması nedeniyle maddi tazminat istenmesi
• boşanmada maddi ve manevi tazminatın icrası